Η κοινοπραξία της μελέτης HELENA θεωρεί ότι το κλειδί στην προαγωγή της υγείας και την πρόληψη των ασθενειών στον 21ο αιώνα είναι να καθιερωθεί ένα περιβάλλον που υποστηρίζει τις θετικές συμπεριφορές υγείας και τον υγιεινό τρόπο ζωής. Παρά την επιστημονική πρόοδο, οι μη μεταδιδόμενες ασθένειες είναι ακόμα ανάμεσα στις πιο συχνές αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας στην Ευρώπη. Οι περισσότερες από αυτές τις ασθένειες έχουν τις ρίζες τους στην παιδική και εφηβική ηλικία αλλά η σχέση ανάμεσα στην ανάπτυξη μη μεταδιδόμενων ασθενειών και τη διαδικασία της εφηβείας δεν είναι καλά κατανοητή.
Πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας - εξέταση των αποτελεσματικών πρωτοβουλιών (2/4)
Τα προγράμματα για την πρόληψη του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία, που εστιάζουν στην τροποποίηση της διαιτητικής συμπεριφοράς, την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας ή τη μείωση του καθιστικού τρόπου ζωής, είναι εν εξελίξει για χρόνια σε χώρες σε όλο τον κόσμο. Ενθαρρυντικά αποτελέσματα έχουν δώσει χρήσιμα δεδομένα για την ανάπτυξη μελλοντικών πρωτοβουλιών. Το παρόν αποτελεί το δεύτερο μέρος μίας σειράς άρθρων που πραγματεύονται τις τρέχουσες έρευνες για την πρόληψη της παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία.
Η δίαιτα
Οποιοδήποτε πρόγραμμα πρόληψης της παχυσαρκίας που στοχεύει στον γενικό πληθυσμό παιδιών δεν μπορεί να χρησιμοποιεί μία διαιτητική θεραπευτική αγωγή που έχει ως στόχο τη μείωση της θερμιδικής πρόσληψης, δεδομένου ότι αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει ανεπιθύμητη απώλεια βάρους στα μη υπέρβαρα παιδιά. Ιδανικά, οποιοδήποτε πρόγραμμα δημόσιας υγείας θα στόχευε στη μείωση του ποσοστού τόσο των υπέρβαρων όσο και των λιποβαρών παιδιών, κατά συνέπεια οι μελέτες έχουν στόχο να βελτιώσουν τη γενική «ποιότητα» της δίαιτας. Παραδείγματος χάριν με μείωση της πρόσληψης λίπους (1), αύξηση των μερίδων φρούτων και λαχανικών (2) ή μείωση της κατανάλωσης ανθρακούχων αναψυκτικών (3).
Η σωματική δραστηριότητα στο σχολείο
Οι απαιτήσεις των σύγχρονων σχολικών προγραμμάτων σπουδών καθιστούν δύσκολο να περιληφθεί οποιαδήποτε πρόσθετη σωματική δραστηριότητα, δεδομένου ότι υπάρχουν φόβοι ότι το γεγονός αυτό μπορεί να επιφέρει αρνητική επίδραση στην ακαδημαϊκή απόδοση του παιδιού. Ωστόσο, μια αυστραλιανή μελέτη σε σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, που εισήγαγε 1¼ ώρες γυμναστικής ημερησίως, δεν έδειξε καμία απώλεια της ακαδημαϊκής ικανότητας των παιδιών (που αξιολογήθηκε με αριθμητικά και αναγνωστικά τεστ), παρά τη μείωση των διδακτικών ωρών κατά 40-60 λεπτά την ημέρα (4). Η μελέτη έδειξε βελτίωση της ικανότητας για σωματική εργασία και σημαντική μείωση στο σωματικό λίπος σε σχέση με τα παιδιά που ακολούθησαν το συνηθισμένο πρόγραμμα φυσικής αγωγής. Το εν λόγω πρόγραμμα έχει εγκριθεί από τότε στο 60% των σχολείων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην πολιτεία στη νότια Αυστραλία. Τίποτα παρόμοιο δεν έχει ερευνηθεί ακόμα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου η πίεση για επιτυχία στις εξετάσεις είναι πολύ μεγάλη.
Η σωματική δραστηριότητα στον ελεύθερο χρόνο
Οι δραστηριότητες στον ελεύθερο χρόνο είναι επίσης πολύ σημαντικές, κυρίως για τα μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά, τα οποία αρχίζουν να κάνουν τις επιλογές τους για το πώς θα ξοδεύουν τον ελεύθερο χρόνο τους. Η τρέχουσα γαλλική έρευνα ICAPS (5) δίνει έμφαση στην αύξηση της ψυχαγωγικής και σωματικής δραστηριότητας στην καθημερινή ζωή των εφήβων. Στο πλαίσιο της έρευνας , διενεργήθηκαν συζητήσεις μέσα στην τάξη και εκπαιδευτικές δραστηριότητες, προκειμένου να αναπτύξουν τα παιδιά στην ομάδα παρέμβασης θετική στάση απέναντι στην άσκηση. Επιπλέον, τόσο κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων όσο και μετά από το σχολείο προσφέρθηκαν δοκιμές ελκυστικών δραστηριοτήτων. Πρακτική υποστήριξη προήλθε από την επέκταση της υπηρεσίας σχολικών λεωφορείων (ευέλικτα ωράρια δρομολογίων) και την προσαρμογή του χρόνου και των εγκαταστάσεων για τις δραστηριότητες. Έμφαση δόθηκε στη διασκέδαση, την κοινωνικότητα και τη δημιουργία φίλων σε ένα μη ανταγωνιστικό περιβάλλον. Μετά από έξι μήνες παρέμβασης, το ποσοστό και των αγοριών και των κοριτσιών που συμμετείχαν στις σωματικές δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου αυξήθηκε σημαντικά στην ομάδα παρέμβασης, ενώ παρέμεινε αμετάβλητο στα παιδιά της ομάδας ελέγχου. Μετά από 2 χρόνια, υπήρχαν 20% λιγότερο υπέρβαρα παιδιά στην ομάδα "δράσης" έναντι της ομάδας "ελέγχου". Άλλες μελέτες έχουν ενσωματώσει μια παρόμοια εκπαιδευτική προσέγγιση και κοινωνικής υποστήριξης στις σχολικές τάξεις, προκειμένου να ενθαρρύνουν τους εφήβους να είναι πιο δραστήριοι στην καθημερινή τους ζωή (2).
Η καθιστική συμπεριφορά
Μερικές από τις πιο επιτυχημένες μελέτες επικεντρώθηκαν στη μείωση του αριθμού ωρών που ξοδεύονται καθιστικά. Μια μικρή μελέτη σε ένα σχολείο στις ΗΠΑ παρείχε σε παιδιά ηλικίας 8 και 9 ετών ένα εξάμηνο πρόγραμμα 18 μαθημάτων, που εστίαζε στη μείωση της τηλεθέασης και των παιχνιδιών ηλεκτρονικού υπολογιστή (6). Σε σύγκριση με τα παιδιά ενός σχολείου ελέγχου, τα παιδιά που υπεβλήθησαν στην παρέμβαση είχαν χαμηλότερο μέσο δείκτη μάζας σώματος (ένα μέτρο του βάρους σε σχέση με το ύψος) και πάχος δερματικών πτυχών. Οι γονείς ανέφεραν, επίσης, μείωση του χρόνου που παρακολουθούσαν τηλεόραση τα παιδιά τους. Καμία μελέτη σε μεγαλύτερα παιδιά δεν έχει εστιάσει μόνο στη μείωση του χρόνου παρακολούθησης τηλεόρασης, αλλά η μελέτη « Planet Health» στις ΗΠΑ (2) διαπίστωσε ότι η τηλεόραση και η παχυσαρκία συνδέονται σαφώς στα έφηβα κορίτσια (αλλά όχι στα αγόρια), και ότι για κάθε ώρα τηλεόρασης που μειώθηκε, σημειώθηκε μείωση της τάξεως του 15% στον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας. Η μελέτη ICAPS που αναφέρεται παραπάνω (5) έχει καταδείξει μείωση του αριθμού εφήβων που παρακολουθούν πάνω από 3 ώρες τηλεόραση ημερησίως, αλλά πάλι με μεγαλύτερη επιτυχία στα κορίτσια απ’ ό,τι στα αγόρια.
Βιβλιογραφικές αναφορές
1. Caballero B et al (2003) Pathways: a school-based randomised controlled trial for the prevention of obesity in American Indian schoolchildren The American Journal of Clinical Nutrition 78:1030-1038
2. Gortmaker SL et al (1999) Reducing obesity via a school-based interdisciplinary intervention among youth: Planet Health. Archives of Pediatric Adolescent Medicine 153:409-418
3. James J et al (2004) Preventing childhood obesity by reducing consumption of carbonated drinks: cluster randomised controlled trial. British Medical Journal 328: 1237
4. Dwyer T et al (1983) An investigation of the effects of daily physical activity on the health of primary school students in South Australia. International Journal of Epidemiology 12:308-313
5. Simon C et al (2004) Intervention centred on adolescents’ physical activity and sedentary behaviour (ICAPS): concept and 6-month results. International Journal of Obesity 28:(Supplement 3) S96-S103
6. Robinson TN (1999) Reducing children’s television viewing to prevent obesity. Journal of the American Medical Association 282:1561-1567
FOOD TODAY 12/2006
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου